ÇEND ŞÎ‘RÊKÎ QEDEXE
HELBEST: ABDULLA PASHEW
KURMANCÎKIRIN: ZÜlKÜF ERGÜN
NEWROZÎ 1969*
Pirsîm le Kawey bapîrim,
Gutim: Babe! Wa destbest em,
De pêm billê, çon degeme
Newrozekey sedey bîstem?
Gutî: Rrolle! ger Kurdistan
Biken be parçe agirê,
Nek Zuhakêk, hezar Zuhak
Mil keç deka û xoy nagirê!
1969-Kurdistan
NEWROZA 1969AN*
Min pirsî ji Kaweyê bapîrê xwe
Min got: Babo! dest bestî me
De bêje min, çawa digîjim
Newroza sedsala bîstem
Gote: berxê’m! ger Kurdistanê
Bikin parçeyekî agir,
Ne Dehakek, hezar Dehak
Xwe diçemîne û berxwenade!
BO ŞOVÎNÎM?
Wa Vêtnamî
Bo Vêtnamiyan ser dadenên,
Felestînî demirin, dejîn,
Bo her dillopeawêkî,
Bo her berdêkî Felestîn.
Eger minîş dawa bikem
Serbest bijîm, wekû pyaw,
Le Kurdistanêkî azad,
Nek letlet û pêşêlkiraw,
Bo şovînî û xoperist im?
De pêm billê, xoşewîstim?
Bo şovînî û xoperist im?
1970-Kurdistan
ÇIMA ŞOVENÎ ME?
Waye Viyetnamî
Bo Viyetnamiyan ser datînin,
Filîstînî dimirin, dijîn
Bo her dilope avekê
Bo her kevrekî Filîstînê.
Eger ez jî dawa bikim
Serbest bijîm, mîna mêran,
Li Kurdistaneke azad,
Ne par par û binpêkirî
Çima şovenî û xweperest im?
De bêje min, ezîzê min
Çima şovenî û xweperest im?
1970-Kurdistan
ALA*
Dostekanim, baş bizanin!
Dujminanim, baş bizanin:
Çend bawerrim be Zerdeşt û
Be Avêsta û be Xwa heye,
Hezar hêndeş
Bawerrim be hellkirdinî alla heye!
1970-Kurdistan
ALA*
Dostên min, baş bizanin!
Dijminên min, baş bizanin:
Çend baweriya’m bi Zerdeşt û
Bi Avesta û bi Xwedê heye,
Hezar qat jî
Baweriya’m bi hildana alayê heye!
1970-Kurdistan
EPOLLO*
Ey mang, gerrîdey bê willat
Sûçî xot bû Epollo hat!
Minî kurdîş, rrojanî zûm,
Wek to le popey berzî bûm,
Keçî pakî û rrûnakîy xom
Bûn be mayey negbetî bom:
Parûm, newtim, deştim, girdim,
Hemûyan lê dagîr kirdim!
1970-Hewlêr
APOLLO*
Ey heyv, geroka bê welat,
Sucê te bû Apolo hat!
Ezê kurd jî, rojên di zû,
Wek te li kopê bilindiyê bûm,
Lê pakî û roniya min
Bûn sedema belayê bo min:
Pariya’m, newta’m, deşta’m, girê min,
Hemûyan ji min dagîr kirin!
1970-Hewlêr
SERKEWTIN
Ser dekewîn!
Çunke dwênê
Topequrrêkî destkirdim
Daye dest minallêkî kurd,
Ew, lebatî bûkeşûşe,
Tifengêkî biçkolaney lê dirust kird!
1971-Kurdistan
SERKEFTIN
Em bi ser dikevin
Lewra duhî
Min goka heriyekê çêkirî
Da destê zarokeke kurd,
Wê di şûna lîstokekê,
Tifengeke biçûcik jê çê kir!
1971-Kurdistan
AŞTÎ
Xwa dezanê
Ballay tifengim xoş nawê!
Bellam, ax! Kotrekey aştî
Kirr e wekû şêrebefrîney beyanî,
Le ser lûley topî matî Westa Rreceb*
Denûkî xoy
Xistote jêr ballekanî.
Wek bîstûme,
Ew kotre mangirtuwe,
Le asmanî willatêkî bêalla da
Be şirîxey tifeng nebê,
Qet le şeqey ballî nada!
23/5/1973-Kurdistan
AŞTÎ
Xweda dizane
Ez ji bejna tifingê hez nakim!
Lêbelê, ax! Kevoka aştiyê
Kerr e mîna bûka berfê ya sibehê,
Li ser lûleya topa mat a Westa Receb*
Nikila xwe
Xistiye bin baskên xwe de.
Bi bihîstina min,
Ew kevoka mangirtî[1],
Di asmanê welatekî bêala de
Bi şîrqîna tifingê nebe,
Qet baskên xwe naleqîne!
23/5/1973-Kurdistan
TE‘RÎB*
Le asmanewe nehatûm,
Min mêwan nîm.
Min mêwanî sêberqursî Kurdistan nîm.
Ber le mêjû
Kanîyek bûm, lêre derbûm.
Ber le mêjû
Agirêk bûm, lêre hellbûm.
Bar ken, birron!
Kanyawekan, cige le min,
Kesêkî dî têraw naken.
Dargwêzekan, cige le min,
Bo hîç kesêk
Sêberî xoyan hellnaxen!
Bar ken, birron!
Zewî ême
Danî êwey lê şîn nabê.
Mêrgekanman
Le jêr pêy garranekantan wek agir in…
Ta dartûşman yaxî debin,
Colaneyek bo minalltan rranagirin!
Bar ken, birron!
Bar ken birron!
Mêwey dirextekanman kall e,
Awman swêr e,
Hengiwînman be demtan tall e!
Bar ken, birron!
Bar ken, birron!
1973-Kurdistan
TE‘RÎB*
Ji asman ve nehatime,
Ne mêvan im,
Ne mêvanê sîtariya Kurdistanê me.
Berî dîrokê
Kaniyek bûm, li vir derbûm.
Berî dîrokê
Agirek bûm, li vir hilbûm.
Bar kin, herin!
Kaniyên me, ji bilî min,
Kesekî din têrav nakin.
Dargûzên me, ji bilî min,
Bo tu kesek
Sîbera xwe danaxînin!
Bar kin, herin!
Li zeviyên me
Tovên we lê şîn nabin.
Mêrgên me
Di bin piyê garanên we wek agir in…
Heta dartûyên me jî asî dibin,
Hêlekanekê bo zarokên we ranagirin!
Bar kin, herin!
Bar kin, herin!
Fêkiyên darên me negihayî ne,
Ava me şor e,
Hingivê me di devê we de tehl e!
Bar kin, herin!
Bar kin, herin!
1973-Kurdistan
TIKAYEK
Zor tika ye…
Bo ewey minallî êmeş
Bûkeşûşeyan dest kewê
Wekû hemû minallanî em dinyaye:
Fêryan biken, rrayanbênin
Tank û topî dagîrkeran têk bişkênin!
1973-Mosko
TIKAYEK
Pir tika ye…
Ji bo ku zarokên me jî
Lîstok bi destê wan keve
Mîna hemû zarokên vê dinyayê:
Wan hîn bikin, wan telîm kin
Tank û topên dagirkeran têkbişkînin!
1973-Mosko
BORDUMAN
Dwa estêre
Nuqurçêkî
Le kelekey gundekem da.
Xor wek cûçke
Hêlkey asoy tirûkand û
Geskî tûkî xoy le tem da.
Lew kate da poste geyşt…
Postey rreşî Bexda geyşt.
Namey girr û saçmey hêna
Bo ew gundey xunçekanî
Hellnestabûn le naw niwêna…
Lew dîw hewran
Tozêk xilltey wîjdan mabû,
Ta ewşî le bin pê na!
Êstaş degêrrnewe û dellên:
Bêşkeyekî lasûtawî… tanya cêmaw
Be kull daye pirrmey giryan
Bo kanîyek girrûgallî
Tahetayê xefekiraw.
Êstaş degêrrnewe û dellên:
Lew kate da
Zewî girya,
Asman girya,
Încîl girya,
Quran girya,
Girya… girya…
Hemû şitêk, bê deng girya…
Tenya le naw minalldanî afretêka
Giyanêkî nwê çawî pişkût,
Nîgay gêrra… le pirrêka…
Le naw mişkîy dway dozexa
Tirûskayî rabûnêkî tazey pêka.
1972-1973 – Kurdistan
BOMBARDÛMAN
Stêrka dawî
Nuqurçekî
Li tengala gundê min da.
Roj wek çûçik
Hêka aso veqelaşt û
Gezika tûka xwe li mijê da.
Di wê gavê poste gihîşt…
Posta reş a Bexdayê gihîşt.
Nama pêt û saçmeyê anî
Bo wî gundê xunçeyên wî
Ranebûbûn ji nav nivîna…
Li jor ewran
Piçek tilpa wîjdanê mabû
Heta wê jî da bin piyan!
Niha jî qal dikin û dibêjin:
Landikeke nîvşewitî ya tenêmayî
Bi kel kire hîskîna girînê
Bo kaniyeke gixûbixa
Hetahetayê vemirandî
Niha jî qal dikin û dibêjin:
Di wê gavê
Erd giriya,
Asman giriya,
Încîl giriya,
Quran giriya,
Giriya… giriya…
Her tiştekî, bê deng giriya…
Tenê di nav malzaroka jinekê da
Giyanekî nû çavê xwe pişkaft
Çavê xwe gerand… ji nişkê ve…
Di nav xweliya dawiya dojehê de
Çirisîna rabûneke teze hingaft.
1972-1973-
Kurdistan
* Yekem car le Newrozî 1969 da, le Mexmûr, xwêndarawetewe.
* Cara pêşî di Newroza 1969an de li Mexmûrê, hatiye xwendin.
* Yekem car rojî 24/6/1971 le şarî Koyê, le Vêstîvalî Hacî Qadir da xwêndrayewe.
* Cara pêşî di 24/6/1971ê de li bajarê Koyeyê, di Festîvala Hacî Qadir de hatiye xwendin.
* Epollo yekem mirov e le ser rrûy mang dabezand. Em şî‘re yekem car êwarey rojî 24/6/1971 le şarî Koye, le Fîstîvalî Hacî Qadirî Koyî da, xwêndrawetewe.
* Apollo yekem mirov e ku çûye heyvê. Ev şî’r yekem car êvara roja 24/6/1971 li bajarê Koyeyê, di Festîvala Hacî Qadirî Koyî de, hatiye xwendin.
* Westa Rreceb: Çeksazêkî behredarî kurd bû, gelêk topî bo leşkerî Paşay Gewrey Rriwandiz dirust kird, ke hendêkyan ta êstaş her mawin.
* Westa Receb: Çeksazekî behremend ê kurd bû, gelek topan ji bo leşkerên Paşayê Mezin ê Riwandizê çê kirine, ku hinekên wan heta niha jî her mane.
[1] Mangirtî: kesê ku di grevê de ye.
*Te‘rîb: Yekem car le 16/8/1973 da, le yaney mamostayanî şarî Kerkûk da, xwêndrayewe. Rrûy em şî’re lew dagîrkerane ye ke bo ‘erebandin nardirabûne Kurdistan, nek ‘ereb be giştî, ke dirawsêy le mêjîney gelî Kurdistan in.
* Te‘rîb: Cara pêşî di 16/8/1973yan de di mala mamosteyan a Kerkûkê de hatiye xwendin. Berê vê helbestê li wan dagirkeran e ku bi mebesta erebankirinê ji boKurdistanê hatine şandin, ne ku ji bo hemû ereban e, ku cîranê mêjîn ên gelê Kurdistanê ne.